Rond februari wordt er overal ter wereld het carnaval gevierd. Het feest stoelt vaak op eeuwenoude tradities. De traditionele Matschgerer stoet in Tirol is zelfs zo oud, dat het gebruik beschermd wordt door UNESCO.

Het is februari. Het is nog koud in Tirol, maar dit jaar ligt er maar weinig sneeuw. Een dapper zonnetje warmt de wereld al een beetje op. En dat is maar goed ook, want vandaag zal ik de hele dag buiten zitten en kijken naar de Matschgerer stoet die door het dorp Mils gaat.

Heksen en borrels

De spanning is voelbaar. De straten vullen zich al vroeg met mensen die naar de stoet komen kijken. Sommige van hen dragen kostuums in vrolijke kleuren. Een clown in felgekleurd plastic maakt een praatje met twee dames in zwarte kledij. Om hun middel zit een gordel gevuld met flessen schnaps. Wie wil, kan een borreltje kopen. Tegen de koude.

Om 14u stipt klinkt er in de verte muziek. Ik zit op de tribune aan de kerk, bijna op het einde van de route. Terwijl het feest losbarst in het begin van de straat, moet ik nog even wachten voor de stoet de kerk bereikt. Langzaam komen ze dichterbij, met veel muziek en kabaal.

En dan komen de eerste figuren in beeld. Kromgebogen heksen lopen voorop. Ze vegen de straat schoon met hun bezems en kruipen kakelend tussen het publiek. Aangeraakt worden door zo’n heks brengt geluk voor het komende jaar. Kinderen krijgen wat snoep, volwassen een slok schnaps.
De heksen zien er uit als illustraties uit het sprookjesboek van Grimm. Met grijnzende maskers en gehuld in lange rokken waar steevast een paar blote mannenkuiten onderuit piepen.

De heksen zijn nog maar nauwelijks gepasseerd, of verschillende andere figuren komen aanlopen. Mannen in kleurrijke kostuums, hun gezicht verborgen achter houten maskers, dansen en springen door de straten. Sommige kostuums zijn gemaakt met wollen franjes of houten plankjes. Wanneer de dansers bewegen, bewegen de franjes mee. De plankjes kletteren tegen elkaar en maken genoeg lawaai om elk gesprek onverstaanbaar te maken.

De kostuums en hun betekenis

Matschgerer is heel specifiek voor de regio Hall-Wattens. Er zijn vier dorpen – Rum, Thaur, Absam en Mils – die deelnemen en om beurt gastdorp zijn voor de stoet. De stoet bestaat uit een aantal vaste figuren. Elk dorp dat meedoen aan de stoet, toont om beurt zijn eigen versie van die figuren. Ze hebben min of meer dezelfde symboliek, maar elk dorp legt zijn eigen accent op de kostuums.

De kostuums en houten maskers, die soms tot 300 jaar oud zijn, zijn beschermd erfgoed. Tijdens het jaar worden zowel de kostuums als de maskers bijzonder goed verzorgd en bewaard, om ze dan met carnaval opnieuw te kunnen gebruiken. Vaak zijn de kostuums enorm zwaar. Misschien daarom dat Matschgerer al van oudsher af een mannenzaak is. Je ziet weliswaar vrouwelijke muzikanten of dansers in de stoet, maar enkel de mannen dragen de oude kostuums.

De figuren hebben allemaal betekenis, die vaak teruggrijpt op oude gebruiken rond vruchtbaarheid en het verdrijven van de winterse duisternis. Heksen zwiepen woest met hun bezems om de winter te verdrijven. Kraneters en de woest dansende Zottlers en Klötzlers stellen de winter voor. Een op het eerste zicht ontembare beer vergezeld van een zwoegende berentemmer staan symbool voor hoe moeilijk de winter te temmen is. De Spiegeltuxer is de personificatie van de lente en aankomende zomer. De Zaggeler stelt de herfst voor, als een waarschuwing: de winter is nooit ver weg.
Andere figuren, zoals bokken, paard-en-ruiters en maskers met vier gezichten die de vier seizoenen voorstellen, zijn minder prominent aanwezig.

Muziek en gelach en kabaal

Ik heb de tijd van mijn leven. De Matschgerer stoet kruipt traag door de straten. De historische figuren worden afgewisseld met Tiroolse fanfares en heuse praalwagens met thema’s die teruggrijpen op geschiedenis en actualiteit. Er zit een fikse vleug humor aan het geheel. Vaak wordt het publiek betrokken in de stukjes toneel die opgevoerd worden. Bekende personen, zoals de burgemeester, worden te kijk gezet. Weliswaar op een vriendschappelijke manier. Het publiek juicht en zingt en roept.

De kostuums zijn ronduit schitterend. Ik neem de ene foto na de andere. Vaak zie ik iemand stiekem zijn masker of kostuum ondersteunen of rechttrekken. Ik denk niet dat de dingen heel comfortabel zijn om te dragen. Urenlang dansen en springen in zo’n kostuum is een echte prestatie.

Pas na 17u loopt de stoet ten einde. Mensen doen eindelijk hun maskers af en het publiek loopt weer de straten in. Maar al is de stoet voorbij, het echte feest wordt nu pas in gang getrokken. Vanuit de dorpsfeestzaal klinken moderne beats. De geur van bier en schnaps hangt zwaar in de lucht.

Maar ik, ik laat het feest aan me voorbij gaan en klim door de verlaten straten de berg op. In het donker zoek ik me een weg tot restaurant Romediwirt. Het is er binnen gezellig warm. Precies wat ik nodig had na een hele dag buiten. Terwijl in de vallei onder mij het feest stevig door gaat, geniet ik van een Tiroolse hap en een tas sterke thee. In mijn hoofd galmt het gekakel van de heksen en het geratel van de Zottlers nog na. Dit was een ervaring die ik niet snel ga vergeten.